Het is nog nooit zo populair geweest voor bedrijven om te beweren dat hun producten of activiteiten “groen”, “milieuvriendelijk”, “klimaatneutraal” of “duurzaam” zijn, helpen bij het “redden van de planeet” of maatschappelijke doelen promoten.
Meer en meer lijkt onder artiesten, performers en andere event professionals het besef te groeien dat hun industrie een negatieve impact heeft op de globale CO2 uitstoot – en daarmee groeit ook het verlangen om hierin verandering teweeg te brengen1. Coldplay’s “Music of the Spheres” 2024 wereldtournee heeft een webpage gewijd aan updates over hun uitstoot2. Massive Attack – de megaband uit de jaren ’90 en triphoppioniers – organiseerde onlangs een muziekevent in het Verenigd Koninkrijk dat ervoor zorgde dat New York Times recensenten zich afvroegen of dit concert de “Gouden Standaard voor een duurzaam optreden” zou worden3. Daarnaast is er een wildgroei aan duurzaamheidsclaims op voedselproducten en voedselverpakkingen, die zelfs terug te vinden zijn op gebouwen en andere openbare plaatsen. Bedrijven doen uitspraken over de vermeende gerecycleerde inhoud, de recycleerbaarheid, de klimaatneutraliteit4 en/of de CO2 uitstoot, en soms zelfs over biodiversiteit, oceaanvervuiling, eerlijke arbeidsomstandigheden voor werknemers en handelaars en andere kwesties. Tegelijkertijd zien we ook steeds meer milieuvriendelijke logo’s en maatschappelijk verantwoorde symbolen en pictogrammen op producten verschijnen.
Maar hoewel het wellicht met goede bedoelingen gebeurt – hoe geloofwaardig zijn deze duurzaamheids- en sociale claims? Overdrijven de bedrijven die deze claims maken, of zijn het leugentjes om bestwil om betalende klanten binnen te halen? Of, erger nog, zijn de gemaakte claims gewoon ronduit bedrieglijk?
Deze zogenaamde “greenwashing” en “social washing”5 is een fenomeen waar zelfs Greta Thunberg een zeer duidelijk standpunt over inneemt – en zij is nochtans niet altijd gemakkelijk vast te pinnen op specifieke, concrete beleidsmaatregelen die genomen moeten worden om klimaatverandering tegen te gaan. En nu is het niemand minder dan de EU-instellingen zelf die zich bij haar in het gevecht tegen deze kwaal scharen.
Oorspronkelijk kondigden Ursula von der Leyen en de voorgaande Commissie hun plannen tegen greenwashing en social washing aan in de ‘Nieuwe Consumentenagenda’ en het ‘Actieplan Circulaire Economie’. De EU zette ondertussen concrete stappen en staat nu op het punt de definitieve tekst van de zogenaamde “Green Claims Directive” goed te keuren. Deze nieuwe Europese richtlijn rond groene claims wordt begin 2025 verwacht.
Elke sector, maar met name ook de eventsector, moet op zijn hoede zijn. Deze nieuwe wetten zullen waarschijnlijk niet min zijn. Bedrijven die onterechte, onduidelijke of niet-onderbouwde claims maken, riskeren potentieel aanzienlijke boetes en – misschien wel belangrijker – zelfs rechtszaken, zoals collectieve vorderingen en vorderingen tot collectief herstel, binnen en buiten de Europese Unie.
Wat is de nieuwe EU-wetgeving rond groene claims?
De Europese instellingen zijn momenteel in gesprek over de “Green Claim Directive” (“GCD”) – een reeks regels die EU-lidstaten, binnen de komende paar jaar, moeten omzetten naar nationale wetgeving.
Welke activiteiten (verkoop en business) zal de GCD dekken?
Hoewel de bewoording rond de scope van de voorgestelde GC-richtlijn nog bepaald moet worden, kan er verwacht worden dat de richtlijn breed van opzet zal zijn. Het zou bepaalde ‘milieuclaims’ reguleren, doelend op: elke verklaring (schriftelijk of mondeling) of elke vorm van beeldmateriaal die de indruk wekt dat een product of organisatie (1) een positieve of nul-impact op het milieu heeft, (2) minder schadelijk is voor het milieu dan andere vergelijkbare producten/organisaties, of (3) zijn impact in de loop van de tijd heeft verbeterd. De GCD zou meer bepaald milieuclaims reguleren die gemaakt worden in commerciële situaties tussen bedrijven en consumenten (B2C) en die betrekking hebben op een product, een dienst of handelaar.
Wat zijn de nieuwe regels onder de GCD?
Vooraleer expliciete milieuclaims gemaakt kunnen worden, zullen bedrijven eerst een evaluatie moeten maken om de claim te bewijzen. De GCD stelt gedetailleerde regels op over wat deze evaluatie moet inhouden en over de wetenschappelijke data die nodig is om de claim te onderbouwen, zoals levenscyclusanalyses en beoordelingen rond de ecologische voetafdruk, alsook erkende internationale of EU wetenschappelijke benaderingen die gebruikt moeten worden bij het meten van de relevante aspecten zoals de milieu-impact. Daarnaast mag uiteraard vooral geen relevante informatie weggelaten worden. Bovendien zou alle informatie fysiek of online beschikbaar gemaakt moeten worden in de relevante EU-talen (d.w.z. misschien niet alleen in het Engels!).
Enkel claims die gebaseerd zijn op het meest recente wetenschappelijke bewijs zullen aanvaard worden. Dat houdt onder meer in dat bedrijven de argumentatie achter en de communicatie rond hun claims up-to-date moeten houden en minstens om de vijf jaar moeten herzien.
Ook moeten expliciete milieuclaims geverifieerd worden onder bepaalde certificatiesystemen, waaronder verificatie door een onafhankelijke derde partij. Deze partij moet geaccrediteerd zijn om conformiteitcertificaten uit te reiken en mag niet betrokken zijn bij activiteiten die zijn oordeel of integriteit in het gedrang kunnen brengen. De taak van de beoordelaar is onder andere om aan het bedrijf aan te geven hoe de milieuclaim gecommuniceerd moet worden conform de regels van de GCD. Na verificatie van de ingediende claim, wordt beslist of er een certificaat van conformiteit verstrekt wordt. Het toegekende certificaat geldt dan in de hele EU en wordt door alle lidstaten gedeeld via het Interne Markt Informatiesysteem.
Uitzonderingen op de algemene GCD-regels zullen waarschijnlijk beperkt blijven en alleen van toepassing zijn op bepaalde micro-ondernemingen – hoewel die laatsten nog steeds conformiteitcertificaten zouden kunnen verkrijgen als ze dat wensen.
Met welke andere EU-wetgevingen met betrekking tot “groene” of “sociale” claims moet u rekening houden?
Onlangs werd een andere EU-richtlijn aangenomen, de zogenaamde “Empowering Consumers for the Green Transition” of ECGT-richtlijn. Deze richtlijn kan eigenlijk de ‘tweeling’ van de GCD genoemd worden – samen zullen ze in de toekomst de basis van de regelgeving vormen die groene en sociale claims in de EU reguleert. De ECGT is belangrijk, omdat het in wezen bepaalde vormen van green- en social washing verbiedt en onmogelijk maakt.
Bovenop de GCD en ECGT-richtlijnen zijn er naast de verschillende andere EU-wetgevingen (en normen, zoals de ISO-normen) en vereisten rond etikettering, nog andere elementen om rekening mee te houden. Bovendien is er in bepaalde EU-lidstaten ook belangrijke nationale wetgeving om mee in acht te houden.
Welke stappen moeten bedrijven in de eventsector nu zetten?
1. Neem groene en sociale claims serieus. Boetes voor onnauwkeurige, valse of bedrieglijke claims zullen waarschijnlijk hoog zijn. Maar het is vooral het risico op rechtszaken – individueel of collectief – dat mogelijk voor problemen kan zorgen. Om nog maar te zwijgen over andere issues zoals bijvoorbeeld reputatieschade door claims die als illegaal bestempeld zouden worden, of EU-handhavingsinstanties die de mogelijkheid hebben om websites neer te halen.
2. Zorg ervoor dat u weet hoe u eventueel gevaarlijke groene en sociale claims over uw bedrijf, uw producten en/of uw diensten kunt herkennen. Het herkennen van deze claims houdt ook in dat u moet nagaan wie groene en sociale claims (mondeling) maakt – intern binnen uw bedrijf, maar misschien ook extern -, aangezien ook afbeeldingen en mondelinge claims onder de EU-wetgeving kunnen vallen.
3. Controleer uw website(s) en communicatie en verwijder zo snel mogelijk alle groene en sociale claims die op de zogenaamde “zwarte lijst” staan en specifiek verboden werden onder de relevante EU-wetgeving (met name de ECGT-richtlijn).
4. Voer maatregelen in opdat alleen bepaalde mensen wettelijk gemachtigd zijn om claims te maken over uw producten en diensten (met bijvoorbeeld disclaimers om aansprakelijkheid voor niet-goedgekeurde claims te beperken en uit te sluiten).
5. Zorg ervoor dat u over wetenschappelijk ondersteunde data beschikt, die vereist is onder EU-wetgeving om groene en sociale claims te staven. Claims moeten conform de wet zowel verifieerbaar zijn als geverifieerd zijn.
6. En, last but not least, win eventueel juridisch advies in. Ik besef dat dit opportunistisch klinkt (ik ben een advocaat), maar, eerlijk gezegd, in dit geval is voorkomen hoogstwaarschijnlijk beter dan genezen.
Marcus Navin-Jones | Senior Counsel | Crowell & Moring LLP
Voetnoten:
- e Live Music is a major carbon sinner — but it could be a catalyst for change (nature.com) ↩︎
- Tour Emissions Update 2024 | Coldplay ↩︎
- Is This Massive Attack Concert the Gold Standard for a Green Gig? – The New York Times (nytimes.com) ↩︎
- Een recent voorbeeld is de “klimaatneutrale productzaak” in Duitsland. Daarbij beweerde een producent van snoepgoed in een advertentie dat een van hun producten ‘klimaatneutraal’ was. De advertentie bevatte bovendien een website link en QR-code die verwees naar informatie over bepaalde klimaatvriendelijke projecten van een ander bedrijf dat door de snoepproducent financieel ondersteund werd. Het Duitse Federale Hof van Justitie (het Bundesgerichtshof – “BGH”) oordeelde dat de claim “dubbelzinnig” was; dat de snoepfabrikant in de advertentie zelf meer uitleg had moeten geven over de term ‘klimaatneutraal’ in plaats van naar een andere website te verwijzen; en dat er in dit geval geen duidelijke reden was om de extra uitleg niet in de advertentie of op de verpakking zelf op te nemen (i.e. geen duidelijk plaatsgebrek voor opheldering): Green Claims: German ‘Climate-Neutral’ Product Case | Crowell & Moring LLP ↩︎
- Misleidende informatie delen over de sociale kenmerken van producten of diensten ↩︎
